17 października 2013 r. Prezydent RP podpisał przygotowaną w Ministerstwie Sprawiedliwości nowelizację Kodeksu postępowania karnego, Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw, której celem jest skrócenie czasu trwania i uproszczenie postępowań przed sądami.

Termin wejścia w życie nowej procedury karnej przewidziano na dzień 1 lipca 2015 roku. Jednak część przepisów zacznie obowiązywać po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Przepisy wchodzące w życie w terminie 14 dni od daty ogłoszenia w/w ustawy obejmują przede wszystkim:

1. przeniesienie odpowiedzialności za prowadzenie w stanie nietrzeźwości pojazdu innego niż mechaniczny np. roweru na poziom kodeksu wykroczeń,
2. podniesienie progu kwotowego między przestępstwami a wykroczeniami przeciwko mieniu do kwoty ¼ minimalnego wynagrodzenia za pracę,
3. zmiany w zakresie art. 74 § 3a dot. uprawnień w zakresie stosowania siły fizycznej i środków przymusu bezpośredniego wobec osoby podejrzanej i oskarżonego,
4. prawo do złożenia przez oskarżonego lub jego obrońcę wniosku o wezwanie tłumacza w celu porozumienia się z oskarżonym w związku z czynnością, do wzięcia udziału w której oskarżony jest uprawniony (art. 72 § 2 k.p.k.),
5. rozszerzenie uprawnień dla prokuratora i finansowego organu postępowania przygotowawczego np. Dyrektora Izby Celnej do wystąpienia z wnioskiem o zarządzenie zniszczenia przez sąd wyrobów tytoniowych i alkoholowych (art. 232a § 1-3 k.p.k.),
6. rozszerzenie katalogu spraw uprawniających prokuratora do zamieszczenia w akcie oskarżenia uzgodnionych z oskarżonym kar i środków karnych na wszystkie występki oraz dopuszczenie możliwości uzgodnień w zakresie wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne, jak również co do kosztów postępowania karnego (art. 335 k.p.k.),
7. konieczność istnienia przesłanek z art. 69 § 1-3 k.k. dla wymierzenia kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, w przypadku wyroków wydawanych w trybie konsensualnym.

Do zasadniczych zmian w procedurze karnej należą m.in.:

1. przemodelowanie postępowania sądowego w kierunku większej kontradyktoryjności, która stwarza najlepsze warunki do wyjaśnienia prawdy materialnej i najlepiej służy poszanowaniu praw uczestników postępowania,
2. zaktywizowanie stron procesowych przy jednoczesnym wzmocnieniu roli sądu jako arbitra,
3. usprawnienie i przyspieszenie postępowania także dzięki nowemu ujęciu instytucji mediacji,
4. ograniczenie przewlekłości postępowania odwoławczego,
5. podejmowania decyzji o charakterze porządkowym i technicznym (a także mniej ważkich decyzji merytorycznych) przez referendarzy sądowych, a dzięki temu umożliwienie wykorzystania czasu sędziów w bardziej efektywny sposób,
6. szerszy dostęp do pomocy prawnej dla stron na etapie postępowania sądowego,
7. przyznanie radcom prawnym uprawnień w zakresie prowadzenia obrony w sprawach karnych i sprawach karno-skarbowych.

Ministerstwo Sprawiedliwości