Podobnie jak w roku 1918 stało się to możliwe dzięki sprzyjającej konfiguracji międzynarodowej. Ale wtedy była to ”wielka wojna białych ludzi” (Stefan Zweig) z milionami ofiar, a przy drugim podejściu – wystarczyło ciche zwycięstwo Zachodu nad imperium zła, w zimnej wojnie, będącej cywilizacyjną rywalizacją. Podobnie jak Wersalu w roku 1871, gdy na ciele pokonanej Francji powstawała niemiecka II Rzesza, tak w 1919 roku, tamże, nikt nie udawał że nie ma zwycięzców i zwyciężonych. W dużym stopniu dzięki Romanowi Dmowskiemu i Ignacemu Paderewskiemu udało się nam zaliczyć do obozu zwycięzców. Niepodległość Polski została tam potwierdzona przez zachodnich architektów powojennego ładu, ale złożyły się na nią dziesięciolecia pracy polskich elit, zbrojny czyn Legionów, POW, armii Hallera i morze krwi Polaków, walczących przeciw sobie w armiach zaborczych. Też potrzebnej, jeśli  tamta wojna okazała się warunkiem naszej niepodległości.

Myślę, że stwierdzić, iż w porównaniu z kosztem tamtego odrodzenia państwa, skala tego co zrobiono dla zastąpienia PRL-u  przez Trzecią Rzeczpospolitą była, mniej więcej taka jak różnica w spektakularności obu przełomów. Tym razem nawet nie zmiana rządów, lecz zmiana ustroju dokonała się już bez wystrzałów, a drogą manewru parlamentarnego, na podstawie kartek wyborczych z czwartego czerwca 1989 roku.

Nie należy jednak zapominać o prawdziwie rewolucyjnej istocie zmiany sprzed prawie ćwierćwiecza. Po II wojnie zostaliśmy przymusowo ulokowani w komunistycznym imperium zła. Komunizm przeważnie był krwawą dyktaturą, ale nie to stanowi jego główny wyróżnik. Nie ma on bowiem monopolu na terror i totalitaryzm. Jego istotą jest;

- likwidacja własności prywatnej – często z właścicielami – państwo staje się prawie wyłącznym właścicielem gospodarki,

- likwidacja rynku, zastąpionego przez centralne planowanie, czyli monopol państwa na działalność gospodarczą, koniec konkurencji.

- likwidacja pieniądza jako wartości, stającego się umownym żetonem,  czyli niemożność rachunku ekonomicznego.

W pierwszej połowie roku 1914 układ tronów, rządów i armii trzymał się mocno. Żeby upadł w naszej połowie Europy, potrzebne były lata krwawej wojny, rewolucje, wojny lokalne i domowe. Musiało się to rozstrzygnąć w sferze militarnej i politycznej gdyż trzymał się i utrzymał – poza Rosją – ustrój; system ekonomiczny i społeczny. A pod koniec zeszłego wieku komunizm, przy wciąż silnych armiach i policjach, pruł się jak, za przeproszeniem; stare gacie, gdyż opierał się na niewydolnym ze swej natury systemie ekonomicznym, który już zużył swój potencjał i przegrał w światowej konkurencji z systemem, którego miał być grabarzem.