W odniesieniu do Konstytucji RP napisano: „obecna Konstytucja w coraz mniejszym stopniu jest postrzegana wyłącznie jako rama prawna dla działań organów władzy publicznej, a w coraz większym stopniu staje się Konstytucją wartości” [12]. Generalnie, europejskie konstytucje coraz bardziej – jeśli nie w redakcji, to w ich odczytywaniu przy wykorzystywaniu także dorobku sądów europejskich i zagranicznych odpowiedników sądów danego kraju, a nieprzypadkowo mówi się o, jeżeli nie światowej, to europejskiej, wspólnocie sądów – stają się konstytucjami wartości. „Rewolucja praw” oznacza zatem także swoistą „rewolucję wartości”.

***

Współczesny filozof polski niedawno napisał, że „Każda działalność człowieka wyznaczana jest przez pewien system wartości. Wśród podstawowych wartości w wypadku działań politycznych należałoby wymienić […] takie jak: władza (imperium), posłuszeństwo (dyscyplina), skuteczność, porządek, praworządność, wolność, równość czy też sprawiedliwość. […] Pierwsze z tych wartości nakierowane są przede wszystkim na ustrój jako system czy też państwo jako całość (totum), ostatnie trzy natomiast na człowieka jako element tego systemu. […] Demokracja zapewne najpełniej gwarantuje realizowanie takich wartości jak wolność, równość i sprawiedliwość, ujmowanie człowieka jako członka wspólnoty politycznej”[13].

Podstawowe dla przedmiotu wykładu znaczenie ma kategoria wartości prawnych – wartości przeniesionych z zewnątrz, z innych sfer (w szczególności moralnych), do systemu prawa, konkretyzujących w imię lub przynajmniej pod hasłem dobra wspólnego abstrakcyjne wartości ogólne, a przez to odgrywających rolę szczególnych podstawowych zasad prawnych (zasad prawa) [14] - przy zachowaniu względnej odrębności wartości prawnych od wyrażeń tych samych wartości w sferze, z której zostały one przejęte.   Wartości prawne należą do sfery wspólnej prawu i, przede wszystkim, moralności, na kontynencie europejskim od wielu stuleci nazbyt chętnie oddzielanej od domeny prawoznawstwa – co obecnie zaczyna jednak ulegać zmianie.

Współczesna teoria wartości prawnych jest nierozerwalnie związana, z jednej strony, z teorią praw podstawowych, a z drugiej strony – z teorią zasad prawa, w tym zasad konstytucyjnych, które zaczynają być rozumiane w sposób odbiegający od pozytywistycznej tradycji. Zarazem zauważa się, że „rozwój teorii zasad oraz teorii wartości oznacza analizę celów prawa, a wraz z nimi analizę najbardziej właściwego modelu prawnego służącego osiągnięciu celu w postaci sprawiedliwości w społeczeństwie” [15]. W związku z tym podstawowe wartości prawne mogą być jednocześnie zasadami prawa – z reguły wyrażanymi w konstytucji, a więc zasadami konstytucyjnymi.