Foto: B. Cacko

Mam swój udział w zakwestionowaniu obecnych zasad tzw. janosikowego, ale zniesienia zasady, że bogatsze regiony i gminy dzielą się częścią swoich dochodów z biedniejszymi, nie uważam za słuszne - stwierdza prof. Hubert Izdebski, wykładowca na UW, radca prawnym, redaktor naczelny miesięcznika „Samorząd Terytorialny”.

Krzysztof Sobczak: Trybunał Konstytucyjny uznał niedawno, że przepisy o „janosikowym” dotyczące samorządu województw są niezgodne z Konstytucją. Ma pan swój udział w doprowadzeniu do „obalenia” tej regulacji. Ale co w zamian? Całkiem z tego zrezygnować czy wprowadzić jakiś inny mechanizm dzielenia się przez bogatszych z biedniejszymi? Tylko jaki?

Hubert Izdebski: Rzeczywiście występowałem jako przedstawiciel m.st. Warszawy w postępowaniu dotyczącym „janosikowego” gminnego i powiatowego, które zakończyło się  wydaniem 31 stycznia ubiegłego roku wyroku uznającego, poza jednym zarzutem, zgodność zaskarżonych przepisów ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z Konstytucją, ale też i wydaniem 26 lutego ubiegłego roku postanowienia sygnalizującego dysfunkcjonalność rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę.

Uczestniczyłem również,  jako przedstawiciel samorządu województwa mazowieckiego w postępowaniu, o którego wyniku wspomniał pan redaktor. Ale zawsze podkreślałem – i takie jest moje głębokie przekonanie – że, mimo że nie znajduje to bezpośredniego wyrazu w sformułowaniach Konstytucji, istnieje potrzeba występowania mechanizmów mających na celu wyrównywanie nadmiernych nierówności pomiędzy porównywalnymi jednostkami samorządu terytorialnego danego szczebla.

Potrzeba taka została uznana zarówno w art. 9 ust. 5 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego , gdzie jest mowa o korygowaniu skutków podziału potencjalnych źródeł dochodów, a także wydatków, jak i w art. 14 ust. 4 (pozostającej projektem) Europejskiej Karty Samorządu Regionalnego (w którym wskazuje się, że zasada solidarności wymaga wprowadzenia w obrębie każdego państwa mechanizmu wyrównywania finansowego, biorącego pod uwagę zarówno potencjalne zasoby, jak i potrzeby regionów, którego celem jest zharmonizowanie życia mieszkańców w różnych regionach).  Dokumenty europejskie przyznają jednak pierwszeństwo mechanizmom redystrybucji pionowej, z budżetu państwa, traktując redystrybucję poziomą – a do tej kategorii należy „janosikowe” – jako instrument wyjątkowy. U nas pierwszeństwo to raczej nie występuje.