Zasady prawa mają, w konsekwencji, wymiar aksjologiczny – formułują powinność nie określonego zachowania, lecz realizowania określonych wartości[16]; niektóre z nich wprost wyrażają wartości w ten sposób, że można je utożsamić z wartościami. W rezultacie, pewne kategorie (jak godność, wolność, równość, dobro wspólne) można traktować i jako wartości, i jako zasady, a do tego np. wolność i równość stanowią również materię podstawowych praw.

Z tego powodu, częściowo przynajmniej usprawiedliwione jest posługiwanie się swoistą zbitką pojęciową: wartości, zasady i prawa podstawowe na wskazanie tego, co stanowi fundamenty współczesnych państw -jako prawne instrumenty odzwierciedlenia sprawiedliwości.

***

Szeroko znane jest – ale też zdarza się, że i krytykowane - rozróżnianie pomiędzy zasadami, określanymi też jako normy-zasady, i regułami prawa – normami-regułami.

Zapoczątkował je w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia niemiecki prywatysta Joseph Esser; szeroko wprowadził dwadzieścia lat później  do obiegu naukowego, nie znając zresztą poglądów Essera i w konsekwencji do nich nie nawiązując, Ronald Dworkin; formułę wiążącą je organicznie z teorią praw podmiotowych (utożsamiając bowiem w istocie zasady i prawa podstawowe) zaproponował, adaptując po niecałych dziesięciu latach idee Dworkina do potrzeb kontynentu europejskiego, Robert Alexy.  

Ponieważ idzie o rozróżnianie szeroko znane, a w tym gronie  powszechnie znane, przypominanie stanowiska Dworkina czy Alexy’ego byłoby całkowicie nie na miejscu. Tym niemniej, trudno jest powstrzymać się przed przypomnieniem, że dzięki temu rozróżnieniu  powstała, oparta właśnie na założeniu istnienia zasadniczej różnicy między „zerojedynkowymi” normami-regułami i, bynajmniej nie „zerojedynkowymi” w „trudnych sprawach”, normami-zasadami, doktryna równoważenia zasad i stojących za nimi lub tożsamych z nimi wartości – przejęta przez trybunały konstytucyjne oraz Europejski Trybunał Sprawiedliwości, a w ślad za orzecznictwem przez naukę prawa.