4. Zacznę od problemu niepełnosprawności i niezdolności do pracy. TK badał, przed przystąpieniem do analizy zarzutów RPO, w jakiej relacji pozostają dwie kategorie podmiotów, tj. osoby z niepełnosprawnością i osoby z orzeczoną niezdolnością do pracy. Uzasadnienie zajmujące ponad trzy strony dowodzi, że studia TK w tym zakresie były głębokie i szczegółowe. Kończy je ustalenie, iż każda osoba niezdolna do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest osobą niepełnosprawną, zaś adresatami zaskarżonego przepisu są także osoby niepełnosprawne. Jednak TK z powyższego stwierdzenia nie wyciąga żadnych wniosków, nie wskazuje na konsekwencje, jakie z niego wynikają dla osób z niepełnosprawnością.

Przede wszystkim nie dostrzega też, że zaskarżony art. 492 § 1 pkt 6 k.w. dokonuje dyferencjacji tych osób. Jego adresatem są bowiem wójtowie niezdolni do pracy lub samodzielnej egzystencji w świetle przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie dotyczy on natomiast wójtów, wobec których orzeczono niepełnosprawność na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych [dalej: u.r.z.]. Zgodnie z tą ustawą, Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydaje orzeczenia o: niepełnosprawności w lekkim, umiarkowanym i znacznym stopniu, a także niezdolności do samodzielnej egzystencji. Podstawą orzeczenia o niepełnosprawności jest m.in. niezdolność do pracy, a w przypadku niezdolności do samodzielnej egzystencji naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. W konsekwencji osoba z niepełnosprawnością orzeczoną na podstawie u.r.z., lecz nie legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do pracy wydanym na podstawie przepisów ustawy o rentach i emeryturach, może bez żadnych przeszkód taki mandat sprawować.

Ponadto TK pominął w uzasadnieniu wyroku obowiązek państwa wprowadzenia racjonalnych usprawnień umożliwiających osobom z niepełnosprawnością wykonywanie przypisanych im funkcji społecznych, np. zatrudnienia, w tym także zatrudnienia w charakterze wójta. Źródłem tego obowiązku jest przywołany jako konwencyjny wzorzec kontroli art. 29 lit. a Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, zobowiązujący państwa–strony konwencji do zagwarantowania osobom niepełnosprawnym praw politycznych i możliwości korzystania z nich na zasadzie równości z innymi osobami oraz do „efektywnego sprawowania urzędu i pełnienia wszelkich funkcji publicznych na wszystkich szczeblach rządzenia, ułatwianie korzystania ze wspomagających i nowych technologii tam, gdzie to właściwe” (art. 29 lit. a Konwencji). W myśl cytowanego przepisu — jak się wydaje — niezdolność do pracy jako podstawa niepełnosprawności nie musi wcale pociągać za sobą konieczności wygaśnięcia mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta), a zatem także rozwiązania stosunku pracy. Konwencja zobowiązuje natomiast państwo do podjęcia działań usprawniających w postaci zorganizowania stanowiska pracy na warunkach pracy chronionej, by niepełnosprawny wójt (z orzeczeniem niezdolności do pracy) mógł swoją funkcję publiczną mimo wszystko wykonywać. Usprawnieniu służą nowoczesne technologie, innowacyjne rozwiązania, zintegrowane planowanie, edukacja, w tym odpowiednie nastawienie społeczeństwa do osób niepełnosprawnych oraz regulacje prawne, do których nie można zaliczyć zakwestionowanej normy. Szkoda tylko, że tego obowiązku państwa wobec niepełnosprawnych wójtów sąd konstytucyjny nie dostrzegł, umarzając postępowanie co do konwencyjnego wzorca kontroli z uwagi na zbędność orzekania.