Redakcja Obserwatora Konstytucyjnego udostępnia kolejny artykuł z serii referatów, przedstawionych podczas październikowej konferencji "Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w pierwszych dekadach XXI wieku wobec wyzwań politycznych, gospodarczych, technologicznych i społecznych", która odbyła się w Trybunale Konstytucyjnym 17 października ubiegłego roku. Wszystkie referaty zostały wydane w tomie "Zagadnień Sądownictwa Konstytucyjnego" nr 1(3)/2012, opublikowanym w maju 2013. Całość jest dostępna na internetowej stronie Trybunału.

1. Uwagi wstępne

Stwierdzenie, że żyjemy obecnie w czasach niebezpiecznych, z jednej strony jawi się jako oczywistość, a z drugiej strony, jako oderwany od rzeczywistości absurd. Paradoks ten powodowany jest tym, że z jednej strony docierają do nas informacje o gwałtownym rozwoju nowych zagrożeń, a z drugiej strony uderza refleksja o stosun­kowo niskim, uwarunkowanym czynnikami geopolitycznymi, stopniu natężenia tych­że zagrożeń na terytorium RP. Poczynione w niniejszym tekście spostrzeżenia i uwa­gi są wynikiem badań autora związanych z problematyką relacji pomiędzy prawami i wolnościami jednostki a bezpieczeństwem państwa w kontekście zagrożenia terrory­stycznego. Zaryzykować można stwierdzenie, że tematyka taka w ostatnich latach sta­ła się niezwykle popularna, opatrzona ogromnym dorobkiem literatury obcojęzycznej¹ i rosnącą niemalże z dnia na dzień relewancją do sytuacji krajowej, w szczególności wobec uprawdopodobniania się udziału władz państwowych RP w stosowanym przez USA procederze tzw. extraordinary rendition. Także i krajowe ustawodawstwo, z róż­nym skutkiem próbujące ująć w systemie prawa krajowego normy stanowiące trzon spotykanej na świecie legislacji antyterrorystycznej² i będące ich, niestety negatywną, oceną orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego³ dostarcza coraz więcej materiału ba­dawczego godnego uwagi.

Jednakże tylko z pozoru badania nad tematyką związaną z bezpieczeństwem pań­stwa jawią się jako problem banalny. Głębsze spojrzenie na ocenę relacji pomiędzy statusem prawnym jednostki a bezpieczeństwem państwa ujawnia drugi biegun para­doksu, o którym wspomniano na wstępie. Otóż zdaje się, że problematyka rozumie­nia pojęcia bezpieczeństwa w jego konstytucyjnoprawnym aspekcie domaga się do­kładniejszego spojrzenia i uwagi doktryny. Zaryzykować można wręcz stwierdzenie, że nauki politologiczne i wojskowe znacznie głębiej i intensywniej podeszły do tego problemu, odnaleźć bowiem możemy na liczne opracowania z nauk pozaprawnych próbujące, na różne sposoby, zdefiniować pojęcie bezpieczeństwa i jego relację do innych wartości chronionych przez państwo. Problem potęgowany jest przez to, że niejednokrotnie decydentami w zakresie bezpieczeństwa są urzędnicy i wojskowi niedysponujący dogłębną wiedzą prawną, a w szczególności z zakresu praw i wolności jednostki. W konsekwencji badania autora doprowadziły do zaskakującego wniosku: o ile ze zdefiniowaniem i zidentyfkowaniem wystawionych na próbę podczas zwal­czania terroryzmu praw człowieka nie mamy większego kłopotu, a problem ustalenia pojęcia terroryzmu wydaje się być trwale nierozwiązywalny⁴, o tyle wokół bezpie­czeństwa państwa gromadzą się pytania, na które warto by zwrócić uwagę.