Pomimo występowania głównych punktów wspólnych w odniesieniu do większości krajów europejskich, odnotowujemy także istotne różnice. Są one związane przede wszystkim z konkretnymi rozwiązaniami w zakresie przedstawionych aspektów funkcjonowania systemów finansowania polityki. Znaczące odmienności dotyczą również dominującego udziału poszczególnych źródeł finansowania działalności partii politycznych. Ich przybliżeniu miały służyć przedstawione w tym opracowaniu trzy główne modele finansowania działalności politycznej występujące w Europie. Każdy z nich dostarcza większych lub mniejszych korzyści, ale wywołuje też w różnym stopniu konsekwencje negatywne. O najważniejszych z nich wspomniano w opisie przykładów funkcjonowania każdego z modeli. Warto je uwzględnić, zastanawiając się, który sposób finansowania polityki jest najkorzystniejszy – także w naszym, krajowym kontekście.

*Filip Pazderski – prawnik i socjolog, absolwent uzupełniających studiów magisterskich European Master’s Degree in Human Rights and Democratisation (E.MA) w Wenecji, doktorant w Szkole Nauk Społecznych IFiS PAN, kierownik projektów i analityk w Programie Demokracji i Społeczeństwa Obywatelskiego Instytutu Spraw Publicznych
Instytut Obywatelski