Trudniej będzie przedłużać areszt

Wzmocnione mają być gwarancje w odniesieniu do tymczasowych aresztowań, których zdaniem Komisji wciąż jest za dużo. Komisja nie chce wprawdzie ustalenia nieprzekraczalnej długości tymczasowego aresztowania, ale proponuje, by przedłużenie go powyżej trzech lat możliwe było tylko wtedy, gdy oskarżony celowo przedłuża proces. W kodeksie ma też znaleźć się przepis zobowiązujący prokuratora, gdy podejrzany jest zatrzymany, do niezwłocznego podjęcia czynności związanych z jego sprawą.

Ale zdaniem autorów projektu potrzebna jest też lepsza kontrola nad innymi zabezpieczeniami, w tym majątkowymi. Jak podkreśla prof. Grzegorczyk, przewidywana jest głęboka ingerencja w ten dział kodeksu, także w odniesieniu do odszkodowań za nadużycia przy stosowaniu zabezpieczeń. By ułatwić ich dochodzenie, Komisja proponuje rezygnację z procedury cywilnej w tym zakresie, by było możliwe dochodzenie odszkodowania lub zadośćuczynienia od razu w procesie karnym.

Oskarżony niekonieczny w sądzie

Ważną nowością ma być to, że nie będzie obowiązku obecności oskarżonego na rozprawie. Obowiązkowe będzie zapewnienie mu prawa do obrony, ale niekoniecznie osobiście. Projekt przewiduje też poszerzenie możliwości ustanawiania obrońcy z urzędu i to nie tylko w przypadku osób niezamożnych. Gdyby takiego obrońcę otrzymał ktoś zamożniejszy, to w przypadku skazania musiałby zwrócić sądowi te koszty.

Więcej ma też być możliwości koncyliacyjnego rozstrzygania spraw. Objęte tym mają być wszystkie występki, gdzie dobrowolne poddanie się każe mogłoby nastąpić bez rozprawy, a nawet zbrodnie, z tym że w tym przypadku tylko na rozprawie.

Projektowane zmiany dotyczyć też mają postępowania odwoławczego. Zniesiony miałby być obowiązujący obecnie zakaz zaostrzania kary przez sąd wyższej instancji, gdy zmieniają się okoliczności lub stan faktyczny. Byłaby też możliwość częściowego zaskarżania wyroków, np. w odniesieniu do jednego środka karnego. Zdaniem prof. Grzegorczyka, wpłynęłoby to w istotny sposób na liczbę spraw rozpatrywanych przez sądy, ponieważ wtedy znacznie mniej z nich sądy niższych instancji musiałby rozpatrywać ponownie.

Krzysztof Sobczak, lex.pl