2. Cele projektu i zakres novum ustawowego

 Założeniem projektu jest zoptymalizowanie aktu prawnego dotyczącego Trybunału Konstytucyjnego. Zmiany zaproponowane przez wnioskodawcę obejmują niemal wszystkie aspekty organizacji i funkcjonowania polskiego sądu konstytucyjnego. Modyfikacja aktualnego stanu prawnego polegać ma przy tym nie tylko na odmiennym co do meritum ujęciu regulowanej materii, ale także na przeniesieniu niektórych kwestii, obecnie umiejscowionych w regulaminie Trybunału Konstytucyjnego, do ustawy, bądź na unormowaniu w tej ostatniej spraw wymykających się dotąd prawu pozytywnemu i pozostających jedynie niesformalizowanym elementem praktyki. Zgodnie z uzasadnieniem projektu, jego celem jest dostatecznie klarowne i trwałe umocowanie pozycji Trybunału jako organu władzy sądowniczej, uregulowanie procedury rozpoznawania spraw przed Trybunałem w sposób adekwatny do istoty procesu kontroli konstytucyjności prawa, właściwej tylko dla Trybunału, stworzenie warunków organizacyjnych służących sprawności orzekania, sprecyzowanie kryteriów kandydowania na stanowisko sędziego Trybunału, bardziej szczegółowe uregulowanie statusu sędziego Trybunału, zracjonalizowanie trybów rozpoznawania spraw przed Trybunałem (na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym), uwzględnienie ukształtowanej typologii orzeczeń Trybunału oraz ich skutków, a także uregulowanie niektórych zagadnień związanych z warunkami funkcjonowania i obsługą prac Trybunału Konstytucyjnego.

Ocena potrzeby uchwalenia nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym jest, naszym zdaniem, zniuansowana, wstępnie jednak (tj. przed przeprowadzeniem szczegółowej analizy dopuszczalności i zasadności proponowanych rozwiązań szczegółowych) ze wskazaniem pozytywnym. Uprzedzając nieco dalsze rozważania należy stwierdzić, że opiniowany projekt nie wprowadza w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego fundamentalnych zmian, nie promuje też nowych jakościowo koncepcji dotyczących pozycji, ustroju czy funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego. Do pewnego stopnia jest to zresztą zrozumiałe ze względu na ograniczenia, jakie wprowadzają w tej mierze postanowienia art. 188 i n. Konstytucji. Dalej idące zmiany, zwłaszcza dotyczące pozycji ustrojowej i kompetencji Trybunału, legitymacji do inicjowania kontroli hierarchicznej zgodności prawa (lub postępowań w innych sprawach należących do kognicji sądu konstytucyjnego), skutków jego orzeczeń, składu osobowego, sposobu powoływania sędziów, etc. musiałyby być zatem konsekwencją zmiany ustawy zasadniczej, której wnioskodawca nie zakłada (o zasadności przyjęcia takiego założenia poniżej, pkt V). Z tych m.in. względów projekt nowej ustawy nie spełnia wszystkich pokładanych w nim oczekiwań (zob. pkt IV). Zmiany proponowane w projekcie dotyczą przede wszystkim zagadnień organizacyjnych i proceduralnych, a w mniejszym stopniu ustrojowych (racjonalizacja zasad orzekania, modyfikacja procedury postępowania przed TK, bardziej precyzyjne unormowanie statusu prawnego sędziego Trybunału i wybranych elementów funkcjonowania i organizacji Biura TK) i mają nierzadko charakter bardzo szczegółowy. Tym niemniej, ich liczba oraz zakres przedmiotowy powodują, że uchwalenie nowej ustawy powinno być poważnie brane pod uwagę. Zgodnie z § 85 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”: „Jeżeli zmiany wprowadzane w ustawie miałyby być liczne, albo miałyby naruszać konstrukcję lub spójność ustawy, albo gdy ustawa była już poprzednio wielokrotnie nowelizowana, opracowuje się projekt nowej ustawy”. W analizowanym przypadku, przy tak zakreślonym spektrum novum legislacyjnego, obydwie wymienione na wstępie przesłanki wydają się, przynajmniej prima facie, spełnione.