6.2. Jedną z zalet projektu jest rezygnacja (w art. 78) z prawa do zażalenia na postanowienie o odmowie nadania biegu skargom konstytucyjnym i niektórym wnioskom (obecnie: art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK), w pewnym sensie „kompensowana” zasadą, że wstępną kontrolę powierzono składom 3-osobowym TK.

Powyższe rozwiązanie doprowadzi do przyspieszenia postępowania. Nie narusza ono przy tym Konstytucji. Przeciwnie, to aktualna regulacja – w zakresie, w jakim przyznaje zażalenie na postanowienie o odmowie nadania biegu wnioskowi (skardze) z powodu „oczywistej bezzasadności” – budzi wątpliwości. Tego typu postanowienia są bowiem niejednokrotnie de facto orzeczeniami merytorycznymi, do których stosuje się zasada ostateczności orzeczeń TK (art. 190 ust. 1 Konstytucji). Poza tym, do postępowania przed TK – w tym do procedury wstępnej kontroli – nie odnosi się zasada dwuinstancyjności (art. 176 ust. 1 Konstytucji). Przepis ten mówi bowiem wyłącznie o postępowaniu „sądowym”.

Istotną zmianą, jaka wynika z projektu – podwyższającą poziom rzetelności procedury przed TK – jest wprowadzenie zasady (art. 78 ust. 5), że nadanie dalszego biegu wnioskowi (skardze) będzie wymagało postanowienia TK. Należy zakładać, że takie postanowienie będzie uzasadniane (choć projekt wprost tego nie przewiduje – por. art. 98). Obecnie formę postanowienia przybiera odmowa nadania biegu, a także uwzględnienie zażalenia. Natomiast nadanie biegu następuje w formie zarządzenia sędziego, które nie jest uzasadniane (§ 18 ust. 1 regulaminu TK).

Projekt nie rozwiązuje jednak innego, istotnego problemu. Nie zdecydowano się na wprowadzenie zasady, że pozytywna ocena wniosku (skargi) z punktu widzenia kryteriów wskazanych w art. 78 ust. 3 i 4, dokonana na etapie wstępnego rozpoznania – skutkująca nadaniem dalszego biegu – jest wiążąca dla składu, który został wyznaczony do rozpoznania merytorycznego. Obecnie brak takiego związania można wytłumaczyć tym, że nadanie biegu następuje (najczęściej) w formie zarządzenia sędziego, które nie jest orzeczeniem TK. W projekcie natomiast, o czym była już mowa, przyjęto formę postanowienia. Uważam, że w projekcie powinien znaleźć się przepis, który wykluczałby możliwość umorzenia postępowania w przypadku, gdy wniosek (skarga) pomyślnie przeszedł wstępną kontrolę – z powodu odmiennej oceny tych samych kwestii formalnych przez skład wyznaczony do rozpoznania merytorycznego. Należałoby zastrzec, że norma taka nie znajduje zastosowania, jeżeli po wstępnej kontroli ujawnią się nowe okoliczności (np. zaskarżony przepis utraci moc obowiązującą). Chodzi o to, aby wyeliminować zdarzające się obecnie przypadki odmiennej oceny formalnej tego samego wniosku (skargi) na etapie wstępnej kontroli i następnie na etapie rozpoznania merytorycznego. Takie rozwiązanie przyczyniłoby się też do usprawnienia postępowania, gdyż uwolniłoby skład „merytoryczny” od konieczności ponownego zajmowania się kwestiami formalnymi, już ocenionymi w postępowaniu wstępnym.