Podtopiony dom

Pomimo tego, że zachodni Europejczycy przejawiają w ostatnich dekadach zadziwiającą zdolność ignorancji czy lekceważenia wszystkich pojawiających się - coraz liczniej - problemów, nawet najbardziej zaciekli socjalliberałowie i eurooptymiści nie potrafią dziś już udawać, jakoby wszystko było w porządku.

Imigracja nie jest problemem odizolowanym. Jest powiązana z wieloma innymi agendami, w prowadzeniu których europejska polityka coraz bardziej zawodzi. Rozczarowanie procesem integracji doprowadziło w ubiegłej dekadzie do wyraźnego odrzucenia przez europejskie narody kolejnych wysiłków czynionych  w kierunku zjednoczenia, zmuszając europejskie elity polityczne do niedobrowolnego spowolnienia procesu integracji Unii Europejskiej (przynajmniej tego dostrzegalnego z zewnątrz, bo integracja za pośrednictwem biurokratycznych procedur i ze wsparciem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sądowego toczy się dalej).[1] Coraz mniej państw europejskich potrafi finansowo sprostać wymogom rozbudowanego państwa socjalnego, narastającemu rozdźwiękowi pomiędzy malejącą liczbą osób aktywnych zawodowo, a rosnącą liczbą uprawnionych do którejś z zapomóg socjalnych. Starzejące się społeczeństwa europejskie stanęły przed odpowiedzią na pytanie, jak zapewnić godne warunki seniorom, tworzącym coraz większą część ludności, których przez całe życie zapewniano, że ich emerytury gwarantuje państwo? Jak zharmonizować oczekiwania wobec służb oświatowych, zdrowotnych i innych, do spełnienia których państwa europejskie wcześniej się zobowiązały, z powiększającymi się możliwościami technologicznymi - a więc również z rosnącymi wydatkami, przy jednoczesnym rozszerzaniu się kręgu osób pragnących z nich skorzystać? Okazały projekt wspólnej europejskiej waluty, oparty jednak od początku bardziej o polityczną wolę i kreatywną księgowość niż ekonomiczną kalkulację, znalazł się w kryzysie o rozmiarach, jakich nie spodziewali się może nawet jego przeciwnicy. Grożące bankructwa całych państw (Grecja), rosnące zadłużenie (większość państw Europy Południowej) oraz szereg innych trudności charakteru gospodarczego postawiły tzw. strefę euro przed pytaniem o możliwości jej przetrwania. Pytaniem, które w ramach dotychczas przeważającego dyskursu europejskiej politycznej hiperpoprawności mało kto do niedawna odważyłby się postawić.
O wiele ważniejsze pytania stoją jednak w tle wszystkich tych nagle unaocznionych problemów, które najpierw niezauważalnie, w odosobnieniu, a obecnie z coraz większym już natężeniem zaczynają niepokoić obywateli państw europejskich.

Chodzi o pytania dotyczące wartości europejskich, roli Europy w świecie, sensu jej integracji. Pytania odnośnie znaczenia kultury europejskiej, a także coraz bardziej – jakkolwiek sam waham się to wypowiedzieć – szans jej dalszego przetrwania.