Mówił to, choć nikt nie postuluje świadomej drogi ku europejskim peryferiom. Więcej – mówił to w sytuacji, w której „gra peryferyjnością” nie jest strategią postulowaną przez żadną partię. Z kim więc polemizował? Najbardziej prawdopodobne jest to, że odnosił się do skrywanych lęków i kompleksów współczesnej polskiej elity.

To za jej sprawą peryferyjność jest traktowana w teorii rządzenia jako temat wstydliwy. W debacie publicystycznej i naukach humanistycznych toczy się homerycki bój o polskość, w którym jedni traktują ją jako niezwykle cenny skarb i kapitał rozwojowy, a inni jako kulturowe źródło zapóźnienia, którego przezwyciężenie otwiera drogę do zmodernizowanej Europy. W dyskursie eksperckim ten wątek – czy to jako niebezpieczny politycznie czy też mało praktyczny – w zasadzie nie istnieje.

Ciekawą diagnozę postawy elit wobec polskiej peryferyjności przedstawił Tomasz Zarycki, twierdząc, iż opór przed używaniem tego pojęcia wiąże się „z przekonaniem, iż mówienie o Polsce jako o peryferiach jest szkodliwe dla bardzo różnie definiowanych polskich interesów. Usłyszeć można w takich uzasadnieniach m.in. to, że odwoływanie się do własnej peryferyjności pogłębiać może polskie kompleksy i prowadzić do osłabienia energii społecznej, która powinna być ukierunkowana na integrację Polski z europejskim centrum”. Autor przekonuje tymczasem, że

„trafne rozpoznanie własnej peryferyjności, podrzędności lub zależności w różnych wymiarach lub zakresach nie musi automatycznie przekładać się na pogłębianie kompleksów niższości albo obniżenie poziomu aspiracji”. Podaje przy tym przykład krajów nordyckich, polegający jego zdaniem m.in. „na trafnym rozpoznaniu natury własnej peryferyjności i dopasowaniu do niej rozwiązań w sferze polityki gospodarczej, naukowej i społecznej”[5].

Można zatem idąc za myślą Zaryckiego, wskazać na dwa istotne aspekty „intelektualnego wyparcia” własnej peryferyjności. Pierwszy ma charakter statusowy i jest podszyty lękiem przed deprecjacją. Drugi ma charakter poznawczy i jest odmową wiedzy[6], która mogłaby skłaniać do przyjęcia innych niż obecnie dominujące strategii.