Z punktu widzenia organów stosujących prawo wyrok Trybunału może mieć znaczenie zarówno dla spraw aktualnie przez nie rozpoznawanych, jak również już zakończonych. W pierwszym wypadku obowiązkiem organów stosowania prawa jest odpowiednie uwzględnienie wyroku Trybunału przy orzekaniu, w drugim zaś – wraz z wydaniem orzeczenia – otwiera się dla stron możliwość wznowienia postępowania, którego ostateczne rozstrzygnięcie zostało oparte na niezgodnym z Konstytucją przepisie, o ile takie środki zostały wniesione (art. 190 ust. 4 Konstytucji).

Obowiązujące przepisy nie regulują szczegółowo skutków orzeczeń Trybunału. Istniejące regulacje ustawowe w tym zakresie dotyczą co do zasady jedynie kwestii związanych ze wspomnianą możliwością wznowienia postępowania. Ustawa nie reguluje natomiast m.in. problemów dotyczących skutków odroczenia utraty mocy obowiązującej dla sądów czy też następstw rozstrzygnięć o pomięciu prawodawczym.

5. Typologia wyroków

Konstytucja przyznaje każdemu orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego moc powszechnie obowiązującą i walor ostateczności. Wyroki Trybunału, bez względu na językowe sposoby ujęcia ich sentencji czy też przyjęte w orzecznictwie i doktrynie sposoby ich klasyfikacji, są wiążące dla wszystkich.

W orzecznictwie konstytucyjnym klasycznymi postaciami wyroków są tzw. wyroki o prostej zgodności albo niezgodności z wzorcem wyższego rzędu. Zgodnie z takim orzeczeniem, wskazany w sentencji przepis (jednostka redakcyjna) jest w całości zgodny lub niezgodny z określonymi wzorcami kontroli („jest zgodny/niezgodny” – zob. np. wyrok z 6 listopada 2012 r., SK 29/11). Trybunał rozstrzyga tak wówczas, jeżeli istnieje merytoryczny związek pomiędzy przepisem poddanym kontroli a wskazanym przez inicjatora postępowania wzorcem (najczęściej przepisem konstytucyjnym). Jeżeli taki związek nie istnieje (a tym samym nie ma możliwości dokonania oceny zgodności zaskarżonego przepisu ze wskazanym wzorcem), Trybunał w sentencji wyroku posługuje się formułą braku adekwatności wzorca („nie jest niezgodny” – zob. np. pkt 2 oraz 3 sentencji wyroku z 3 lipca 2012 r., K 22/09).

Oprócz wyżej wskazanych wyroków o tzw. prostej zgodności albo niezgodności z wzorcem kontroli wyższego rzędu wykształciła się, jeszcze w okresie przed Konstytucją z 1997 r., praktyka formułowania sentencji wyroków o złożonej strukturze. W doktrynie prawniczej oraz w praktyce orzeczniczej wyodrębnia się wśród takich orzeczeń Trybunału: