2. Rozumienie bezpieczeństwa państwa w nauce prawa konstytucyjnego

Próba kompleksowego odtworzenia znaczenia pojęcia „bezpieczeństwo państwa”, gdyż takim przede wszystkim pojęciem operuje Konstytucja RP, byłoby w dużej mie­rze powielaniem znakomitego opracowania autorstwa Waldemara Wołpiuka⁵. Zasad­nym natomiast wydaje się rozwinięcie niektórych poruszonych w nim problemów jako punkt wyjścia niniejszego tekstu. Z oczywistych powodów ten artykuł nie może służyć jako wyczerpujące ujęcie tematu, stanowić zatem będzie wstęp do dalszej dyskusji.

Co prawda krajowa doktryna nie jest jednolita w rozumieniu pojęcia „bezpieczeń­stwo państwa”, ale panuje ogólna zgoda co do rozumienia relacji pomiędzy państwem a jednostką w kontekście bezpieczeństwa. B. Banaszak utożsamia bezpieczeństwo państwa z bezpieczeństwem obywateli określonym w art. 5 Konstytucji RP, wskazu­jąc, że zastane pojęcie „państwa” jest równoznaczne zbiorowości obywateli państwo to tworzących⁶. Spostrzeżenia P. Sarneckiego oparte są na stwierdzeniu, że bezpie­czeństwo państwa jest pojęciem niedookreślonym, którego treść precyzowana musi być w poszczególnych wypadkach stosowania art. 31 ust. 3 Konstytucji. Autor wska­zuje także na nikły stan orzecznictwa TK odnoszącego się do pojęcia bezpieczeństwa państwowego⁷. Kompleksową i doniosłą dla tematu niniejszej rozprawy definicję bez­pieczeństwa państwowego proponuje J. Karp:

„Stan, w którym brak jest zagrożeń dla istnienia państwa oraz jego demokratycznego ustroju. Bezpieczeństwo państwa obej­muje w swym zakresie dyrektywy dbania o jego suwerenność, integralność terytorial­ną i potencjał obronny, nawet gdy nie występuje zagrożenie ze strony innych państw lub terrorystów”⁸. Obszerne spostrzeżenia dotyczące interpretacji badanego pojęcia poczynił K. Wojtyczek. Odróżnia on rodzime pojęcie bezpieczeństwa państwa od za­stanego w aktach prawa międzynarodowego terminu „bezpieczeństwo narodowe”, konkludując, że drugie z tych pojęć obejmuje „nie tylko bezpieczeństwo dla władz państwowych, ale dla wszystkich elementów składowych państwa: jego terytorium, mieszkańców i rządu”, natomiast krajowe ujęcie bezpieczeństwa państwowego jest szersze i odnosi się także do ochrony ustroju demokratycznego przed próbami zmiany go przemocą⁹. Jedną z najszerszych wypowiedzi na temat bezpieczeństwa państwo­wego odnajdujemy w dorobku W. Wołpiuka, który wskazuje na wyrażoną w art. 5 Konstytucji decyzję ustrojodawcy o ustanowieniu bezpieczeństwa państwa jako war­tości nadrzędnej nad ochroną praw i wolności jednostki oraz jej bezpieczeństwem¹⁰. Oznacza to, zdaniem autora, że wartości pochodne demokratycznego państwa nie mogą być skutecznie realizowane bez zapewnienia bezpieczeństwa tegoż państwa. Równocześnie W. Wołpiuk, opierając się na spostrzeżeniach P. Sarneckiego, formułu­je tezę o związku bezpieczeństwa państwa z pojęciem dobra wspólnego i niemożności traktowania państwa jako odrębnego bytu w pełni oderwanego od potrzeb i interesów obywateli¹¹. Wreszcie przedstawia on główną tezę na płaszczyźnie definicyjnej: „Poj­mując bezpieczeństwo państwa jako stan wynikający z zadań i działalności państwa – zapewniających bezpieczeństwo członków wspólnoty państwowej, należałoby uznać, że za bezpieczne może być uważane nie tylko takie państwo, którego byt, ustrój, urzą­dzenia polityczno-społeczne i gospodarcze oraz terytorium są niezagrożone, lecz także takie, w którym każda jednostka ludzka czuje się bezpiecznie, ponieważ państwo za­pewnia wszystkim mieszkańcom prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego”¹².