3. Źródło bezpieczeństwa państwa jako wartości chronionej

Gdy staramy się ustalić wzajemną relację bezpieczeństwa państwa oraz praw i wolności jednostki, instynktownie odczuwalna jest potrzeba ustalenia źródła tych wartości w Konstytucji RP. W odniesieniu do praw człowieka ustrojodawca daje ja­sną i zdecydowaną odpowiedź, wskazując na przyrodzoną, niezbywalną i nienaruszal­ną godność człowieka (art. 30). Znacznie więcej problemu sprawia próba osadzenia bezpieczeństwa państwa w hierarchii wartości i zasad konstytucyjnych. Przyjmując paradygmat o nadrzędności państwa i jego bezpieczeństwa nad obowiązkiem zapew­nienia wolności i praw człowieka, W. Wołpiuk uznaje bezpieczeństwo za swoistą metawartość, wskazując na niemożliwość realizacji istotnych przymiotów i wartości de­mokratycznego państwa prawa przy braku zapewnienia adekwatnego bezpieczeństwa państwa. Jedną z wartości, której realizacja – zdaniem W. Wołpiuka – nie jest możliwa w takiej sytuacji, jest ochrona dobra wspólnego.

Konstytucyjne pojęcie dobra wspólnego dopiero od niedawna znalazło się w cen­trum wzmożonej uwagi doktryny. Dotychczas utrwalony w niej został pogląd o funk­cjonowaniu pojęcia „dobra wspólnego” jako swoistej aksjologicznej podstawy obowiąz­ków i powinności jednostki oraz wyraz nadrzędności interesu ogółu społeczności, jako beneficjenta dobra wspólnego, nad dobrem jednostki. Również orzecznictwo TK wska­zuje na takie rozumienie pojęcia. Przytoczenie całego dorobku orzeczniczego Trybunału w tym zakresie byłoby wyważaniem otwartych drzwi, w tym wypadku dzięki rzetelnej analizie autorstwa J. Królikowskiego¹⁵, warto jednak przytoczyć tutaj wypowiedź Try­bunału zawartą w wydanym po publikacji przywołanego wyroku z 16 marca 2010 r., K 24/08: „Postanowienie Konstytucji, że «Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspól­nym wszystkich obywateli» (art. 1 Konstytucji), określa istotę państwa i ma zasadnicze znaczenie. Samo pojęcie «dobra wspólnego» ma charakter wielowymiarowy i może być rozumiane między innymi w znaczeniu historyczno-egzystencjalnym, moralnym, mate­rialnym czy celowościowym. Rzeczpospolita to «res publica» – rzecz wspólna, a więc wspólnota obywateli, «dobro wspólne» zaś to antonim «dobra indywidualnego». Ustrojodawca w tym wyrażeniu podkreślił uczestnictwo wspólnoty nie tylko w korzystaniu z dobra, którym jest Rzeczpospolita, lecz także w jego ustawicznym współtworzeniu oraz we współodpowiedzialności za nie. Przyjmuje się, że dobrem wspólnym jest «państwo rozumiane jako demokratycznie zorganizowana wspólnota upodmiotowionych obywateli» i nie można go utożsamiać z «dobrem (interesem) państwa w rozumieniu aparatu władzy (...) czy też aktualnej politycznej większości, która zdominowała insty­tucje władzy publicznej» (por. W. Sokolewicz, uwaga 18 do art. 1, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Warszawa 1999-2007”¹⁶.