Pukanie do drzwi urzędów

W czerwcu 2015 r. minęły cztery lata, odkąd organizacje pozarządowe skupione wokół Kongresu Ruchów Miejskich przybiły na drzwiach ratuszy swoich miast Tezy Miejskie. Szósta z nich brzmiała: „Demokracja to nie tylko wybory. Mieszkańcy mają prawo do realnego, opartego na wzajemnym szacunku, udziału w podejmowaniu decyzji o mieście”. Aktywiści miejscy wypowiedzieli się więc jednoznacznie: nie chcą już, aby relacje obywateli z władzami lokalnymi przypominały nudny monolog, w którym rządzący przemawiają, a obywatelom pozostaje do odegrania rola biernych potakiwaczy. Przez poprzednie cztery lata suwerenowi, czyli obywatelom, nie było jednak dane zbyt często wypowiedzieć się jednoznacznie na temat spraw lokalnych.

Najgłośniejszym tego przykładem było referendum w Krakowie, zorganizowane w maju 2014 r. Jego organizatorzy sprzeciwiali się głośno pomysłowi, by Kraków nadal starał się o zdobycie tytułu gospodarza Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2022 r. I doprowadzili do zorganizowania referendum, w którym oprócz zdania mieszkańców o ZIO 2022 znalazły się pytania o budowę metra w Krakowie, a także systemu monitoringu wizyjnego w mieście. Czwarte pytanie dotyczyło poparcia (lub jego braku) dla budowy większej niż do czasu referendum liczby ścieżek rowerowych w Krakowie.

W referendum krakowskim wzięło udział ok. 36 proc. uprawnionych do głosowania, co sprawiło, że jego wyniki były ważne z punktu widzenia formalnego. Na każde z zadanych pytań krakowianie odpowiedzieli „tak”. I władze Krakowa krótko po ogłoszeniu wyników referendum oznajmiły, że wycofują się z dalszych starań o Zimowe Igrzyska Olimpijskie w 2022 r.

Idea referendum lokalnego trafiła na podatny grunt także we Wrocławiu. W stolicy Dolnego Śląska mogą odbyć się nawet dwa referenda. Jedno przeprowadzone będzie z inicjatywy prezydenta Rafała Dutkiewicza. Drugie zaproponowały środowiska miejskich aktywistów przy poparciu Prawa i Sprawiedliwości oraz Sojuszu Lewicy Demokratycznej.