No to jak ten system poprawić?

Z tych wymienionych wyżej powodów nie ma sensu dokonywanie korekt obecnych mechanizmów, lecz trzeba wprowadzić mechanizmy całkowicie nowe – pozbawione wszystkich dotychczasowych wad, w szczególności zasygnalizowanych przez Trybunał Konstytucyjny. Nie jest to – tym bardziej w sytuacji, w której brak reakcji na wyrok z 4 marca 2014 r. będzie oznaczał brak „janosikowego” wojewódzkiego od września przyszłego roku - niemożliwe, jest jednak trudne, i to nie tylko z uwagi na rozbieżne interesy samorządów i w rezultacie polityków, ale i konieczność przeprowadzenia poważnych prac analitycznych, koncepcyjnych i legislacyjnych przy szerokich konsultacjach efektów poszczególnych etapów tych prac. Ponieważ do tej pory Ministerstwo Finansów broniło status quo i nie prowadziło prac nad zaprojektowaniem nowych mechanizmów, nie jest pewne, czy wyrok TK jest w stanie je odpowiednio zmobilizować. Wydaje się zatem, że inicjatywę powinno podjąć, mimo jego zróżnicowania w odniesieniu do problemu, samo środowisko samorządowe, przy skorzystaniu z pomocy, w tym zakresie akurat licznych, ekspertów. Ja jestem oczywiście gotów brać udział w realizacji tego rodzaju inicjatywy.

Trybunał Konstytucyjny odroczył ustanie mocy tych przepisów o 18 miesięcy. Ale Marszałek województwa mazowieckiego zapowiada, że już przestanie płacić. Może?

Znając sytuację finansową województwa mazowieckiego, na to pytanie mogę odpowiedzieć przypomnieniem tego, że z próżnego i Salomon nie naleje; w prawie cywilnym – tyle że tu nie mówimy o prawie cywilnym – powiedzenie to przybiera formę paremii: impossibilium nulla obligatio est.

Od 2009 roku na zasadzie kuli śniegowej województwo ma coraz większe trudności z dokonywaniem wpłat , co zresztą ustawodawca dostrzegł w 2010 roku, ale limitując wpłaty tylko na jeden rok. Stopniowo w związku z tym zadłużało się, a obecnie nie jest w stanie w pełni regulować odpowiednich zobowiązań. Nie jest pewne, czy wystarczy ustawowo przewidziana pożyczka z budżetu państwa, i to nie tylko dlatego, że trzeba będzie ją spłacić, ale że odnosi się ona tylko do – i to nie tak dużej - części „janosikowego”.

Zarazem nie można nie zauważyć, że – dotyczące wpłat wojewódzkich – artykuły 25 i 31 ustawy o dochodach jednostek samorządu z dniem wydania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, a tym bardziej z dniem jego opublikowania w „Dzienniku Ustaw” straciły domniemanie konstytucyjności. W odniesieniu do skutków sformułowań art. 190 ust. 3 i 4 Konstytucji dotyczących skutków wyroków Trybunału stwierdzających niezgodność z Konstytucją określonych przepisów w orzecznictwie, i w doktrynie występują poważne rozbieżności. Dotyczą one, w szczególności, kwestii, czy wyrok Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności przepisów ustawowych z przepisami Konstytucji skutkuje od jego opublikowania w „Dzienniku Ustaw” - kiedy, wedle art. 190 ust. 3, „wchodzi on w życie”, a dane przepisy tracą moc obowiązującą, o ile Trybunał nie określił późniejszego terminu utraty mocy obowiązującej. Czyli skutkuje ex nunc, a do tego występuje wówczas kwestia jak ocenić okres między opublikowaniem a utratą mocy obowiązującej przepisów uznanych za niekonstytucyjne. Ale jest też pytanie, czy biorąc pod uwagę wykładnię funkcjonalną art. 190 ust. 4, przyznającego prawo do wzruszenia skutków wcześniejszych wyroków lub decyzji opartych na niekonstytucyjnych, jak się okazało, przepisach, wywołuje on skutki od daty wydania tych przepisów, tj. skutek ex tunc połączony z fikcją prawną potraktowania tych przepisów, ale w konkretnych sprawach, jako nigdy niebędących w obrocie prawnym.