Pytanie, które powinniśmy dziś zadać odnośnie dalszego kierunku rozwoju Zachodu brzmi: czy Stany Zjednoczone nie zeuropeizowały się w kwestiach bezpieczeństwa w takim samym stopniu, w jakim Europa kulturowo się zamerykanizowała? Jeżeli byłaby to prawda, powinniśmy obawiać się najgorszego. Kraje tracące determinację, wiarę w wyznawane dotąd wartości, żyjące na kredyt i nie wiedzące co z sobą począć, wręcz proszą się o to, aby być pokonane przez kogoś z zewnątrz albo zostać pokonane przez samych siebie. Zmierzch Zachodu przepowiadano już wiele razy, przypomnijmy tylko dziś ponownie tak często omawianą książkę Spenglera.[17] Ściśle rzecz ujmując, Zachód już kilka razy rzeczywiście prawie upadł, zważywszy na wszystkie demony grasujące tu w XX wieku. Jego nowożytnie kryzysy jednak jak dotąd zawsze owocowały ponownym zaczerpnięciem powietrza w płuca. Nawet prorocza diagnoza negatywnych symptomów nie powinna nas więc kusić do formułowania apokaliptycznych przepowiedni. Jednak pomijanie naszych problemów, ba, uprawianie kultury krępującej nas w mówieniu o nieprzyjemnych sprawach, byłoby fatalne w skutkach. Zmierzch Okcydentu może kiedyś nastąpić, chociażby w pierwszej połowie XXI wieku, o ile konsekwentnie mu się nie sprzeciwimy. Nie wywołuję wilka z lasu. Odczytuję tylko wnikliwie między wierszami znaki czasu. Nawet te, których razem z moimi europejskim współobywatelami wolałbym nie zauważać.