Jeżeli istotnie Trybunał przeorientuje swoje podejście, to wniosek, o który pan pyta, może mieć większe szanse powodzenia.

To nie pierwsza tak sprawa, od wielu lat samorządy protestują przeciwko tego typu działaniom władzy centralnej. Czy należy postawić tamę takim praktykom ministrów i posłów, którzy chętnie wprowadzają różne uprawnienia i przywileje, zobowiązując samorządy do ich zapewnienia? Jak to zrobić, wprowadzić jakiś zapis do Konstytucji?

W Konstytucji jest wyraźnie zapisane, że z jednej strony jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań (art. 167 ust. 1), z drugiej zaś strony zmiany w zakresie zadań i kompetencji tych jednostek następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych (art. 167 ust. 4). Jeżeli zatem nie zmieniają się zadania samorządów, lecz ustawodawca wprowadza zmiany prowadzące do zmniejszenia dochodów - na przykład przez obniżenie stawek lub wprowadzenie ulg w podatkach, stanowiących źródło dochodów własnych dla wszystkich szczebli jest to PIT i CIT - lub zwiększają się zadania, lecz nie zwiększają się dochody, naruszona zostaje konstytucyjna zasada adekwatności.

Jak rozumiem, pana zdaniem Konstytucja w dostatecznym stopniu chroni samorządy. Czego więc brakuje?

Problem rzeczywiście polega nie tyle na braku odpowiednich sformułowań Konstytucji, ile z jednej strony, na wspomnianym wcześniej – chciało by się rzec, mało przyjaznym finansom samorządowym – dotychczasowym kierunku orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Z  drugiej zaś strony na zbyt częstym nieprzestrzeganiu, określonych m.in. w regulaminie Sejmu oraz w ustawie o finansach publicznych, wymogów wykazywania, a więc i rozważania, skutków proponowanych rozwiązań ustawowych dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Należy tu przede wszystkim zwrócić uwagę na art. 50 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym projekt ustawy skutkującej zmianą poziomu dochodów lub wydatków jednostek samorządu terytorialnego wymaga określenia wysokości skutków tych zmian, wskazania źródeł ich sfinansowania oraz zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.