Należy jednak nieco wyciszyć emocje i dostrzec, że ustawodawca należycie zabezpieczył interesy stron postępowania, a zwłaszcza gwarancje oskarżonego. Po pierwsze, nowelizacja wprowadza możliwość ubiegania się o obrońcę z urzędu bez konieczności wykazywania sytuacji życiowej uzasadniającej taki wniosek. Obrona z urzędu będzie więc przysługiwała każdemu, kto się o nią zwróci, a nie jak dotychczas – na zasadach „prawa ubogich”. Co więcej, rozszerzono znacznie dostęp do profesjonalnych zastępców procesowych przez dopuszczenie radców prawnych do sprawowania funkcji obrońcy. Powyższe zabiegi nie pozostaną bez wpływu na konkurencyjność usług prawniczych na rynku, a w konsekwencji – umożliwią większej grupie obywateli płatny do nich dostęp. Ustawodawca konsekwentnie od 2005 r. rozszerza rynek prawniczy, który wypełnia się w szybkim tempie, co daje skutek w postaci malejących opłat za zastępstwo procesowe.

Reformą w prokuraturę

Są jednak obawy, których ziszczenia się wykluczyć nie można. Dotyczą one przede wszystkim obecnej, niewydolnej struktury prokuratury oraz stosowania „inkwizycyjnego” wyjątku z art. 167 znowelizowanego k.p.k.

W przypadku pierwszej z wymienionych, wyrażana jest obawa, że prokuratura w swoim aktualny kształcie nie udźwignie ciężaru prowadzenia postępowań w nowym modelu procesowym. Wskazuje się przede wszystkim na duże obciążenie kadr na szczeblu rejonowym, który rozpatruje znakomitą większość spraw. Jednak już sama nowelizacja k.p.k. przewiduje rozwiązania mające zapobiec zbytniemu obciążeniu pracą prokuratorów rejonowych. Należą do nich przede wszystkim rozszerzenie stosowania trybów konsensualnych, w szczególności rozszerzenie instytucji wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy (z art. 335 k.p.k.) na wszystkie występki, a także ograniczenie zakresu postępowania przygotowawczego, którego cel ulega znaczącej zmianie. Aktualnie obejmuje on zebranie, zabezpieczenie, a w niezbędnym zakresie – utrwalenie dowodów dla sądu. Po 1 lipca 2015 r. powyższy obowiązek zostanie ograniczony do zakresu niezbędnego do stwierdzenia zasadności wniesienia aktu oskarżenia albo innego zakończenia postępowania.