Prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd

Trybunał Konstytucyjny, jak każdy organ państwa, jest zobowiązany do stosowania takich metod wykładni, które w możliwie najpełniejszym zakresie uwzględniałyby standardy wytworzone w orzecznictwie ETPC. W szczególności Trybunał powinien dążyć do łagodzenia ewentualnych kolizji, jakie mogłyby występować pomiędzy polskim prawem stosowanym a orzecznictwem ETPC. Skoro w kontekście prawa do obrony ETPC przypisuje istotne znaczenie postulatowi zapewnienia prawa do kontaktu z prawnikiem już na etapie wstępnego stadium postępowania karnego, również Trybunał podkreśla, że prawo dostępu do adwokata już na początku postępowania karnego ma istotne znaczenie dla zapewnienia osobie zatrzymanej skutecznego prawa do obrony na późniejszych etapach (wyrok z 11 grudnia 2012 r., K 37/11).    

Z konstytucyjnego prawa do obrony wynika wymaganie, by korespondencja między osobą pozbawioną wolności a jej obrońcą była traktowana w sposób szczególny, co odpowiada również standardowi wypracowanemu w orzecznictwie ETPC. Sformułowanie przepisu k.p.k. uprawniające prokuratora do zastrzeżenia kontroli korespondencji podejrzanego z obrońcą, bez wskazania jakichkolwiek przesłanek dopuszczalności takiego działania, tego postulatu nie realizuje (wyrok z 10 grudnia 2012 r., K 25/11).

Podstawowym składnikiem prawa do sądu jest prawo do zainicjowania postępowania przed sądem w celu uzyskania ochrony swoich praw lub interesów. Ze względu jednak na charakter procedury karnej poszkodowanemu nie przysługuje konstytucyjne prawo do inicjowania postępowania w zakresie przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego. Sprawa karna pozostaje zasadniczo sprawą dotyczącą oskarżonego, a wszczęcie takiego postępowania zależy od wniesienia aktu oskarżenia przez kompetentny organ państwa, po zbadaniu sprawy na etapie przygotowawczym. Dopiero po wszczęciu postępowania sądowego można mówić, że sprawa karna staje się także sprawą poszkodowanego, gdyż jego wynik rzutuje także na interesy tego ostatniego.