Prawo do rekompensaty za mienie zabużańskie niebędące własnością, lecz „innym prawem majątkowym” podlega ochronie konstytucyjnej jako publicznoprawne prawo o charakterze socjalnym oraz odszkodowawczym. Nie jest ono jednak tożsame z prawem do odszkodowania wiążącym się z wywłaszczeniem na cel publiczny, o którym mowa w art. 21 ust. 2 Konstytucji. Uzależnienie możliwości uzyskania rekompensaty od spełniania przesłanki zamieszkiwania 1 września 1939 r. na byłym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanowiło nieproporcjonalne ograniczenie tego prawa. Zawężenie kręgu osób uprawnionych na podstawie tego kryterium jest nieprzydatne do realizacji celu, jaki miała spełniać rekompensata. Tak określona przesłanka nie powoduje ani obniżenia wysokości świadczenia w zależności od liczby pozostawionych poza granicami państwa nieruchomości, ani ograniczenia go do osób, dla których pozostawiona nieruchomość stanowiła centrum ich aktywności życiowej. Poza tym wskazana przesłanka ma charakter zbyt restrykcyjny, szczególnie z uwagi na to, że osoby ubiegające się o rekompensaty nie mogły racjonalnie zakładać, że właśnie okoliczność zamieszkiwania na kresach wschodnich w tym czasie będzie miała znaczenie dla przyznania rekompensaty (wyrok z 23 października 2012 r., SK 11/12).

Zarówno własność, jak i inne prawa majątkowe, podlegają równej ochronie prawnej (art. 64 ust. 2 Konstytucji). Zasadę tę naruszał brak możliwości zwrotu w naturze nieruchomości, która po wywłaszczeniu nie została wykorzystana na cel publiczny ze względu na jej zajęcie pod rodzinny ogród działkowy. Regulacja taka doprowadziła bowiem do niedopuszczalnego zróżnicowania sytuacji prawnej byłych właścicieli takich nieruchomości w stosunku do sytuacji prawnej byłych właścicieli innych niewykorzystanych na cel publiczny nieruchomości, które nie zostały zajęte pod rodzinne ogrody działkowe. Odmowa zwrotu nieruchomości w naturze poprzedniemu właścicielowi mogłaby być uzasadniona tylko w sytuacji, w której PZD dysponowałby tytułem prawnym do tej nieruchomości. Nie ma konstytucyjnego uzasadnienia dla objęcia ochroną władania nieruchomością przez PZD w sytuacji braku tytułu prawnego po jego stronie (wyrok z 11 lipca 2012 r., K 8/10).